Azerbaycan’da denetim (audit) hizmetleri

Denetim, ekonomik birimlerin yıllık mali tablolarının, maddi varlıkların, mali sonuçların, varlıkların ve yükümlülüklerin doğru, eksiksiz ve hatasız şekilde yansıtılıp yansıtılmadığını belirlemek amacıyla mevzuata uygun olarak bağımsız şekilde incelenmesini öngörür. Denetimin temelinde devletin, işletme yönetiminin ve mülk sahiplerinin (yatırımcılar, hissedarlar) karşılıklı ilgisi yatmaktadır.

Bildirmek isteriz ki, zorunlu, isteğe bağlı, genel, vergi, ekspres denetim gibi çeşitli denetim türleri mevcuttur. Ancak günümüzde en çok talep gören ve yaygın olarak kullanılan denetim türü Zorunlu Denetimdir.

Zorunlu Denetim

Vurgulamak isteriz ki, Medeni Kanun, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin “Denetim Hizmetleri Hakkında” ve “Muhasebe Hakkında” Kanunları ile diğer normatif-hukuki belgelerde zorunlu denetimin tanımı ve zorunluluğu hakkında bilgiler yer almaktadır.

Mali tabloların zorunlu denetimi — şirket belgelerinin bireysel bir denetçi veya bir denetçi grubu tarafından incelenmesidir. Bu denetimin amacı, sunulan materyaller açısından tüm hesaplamaların güvenilirliği hakkında doğru bir sonucun verilmesidir. Bu tür bir denetimin sonucu ise denetim raporu olarak adlandırılır.

“SME” LTD Şirketi, bu hizmeti zorunlu denetime ihtiyaç duyan LTD Şirketlere, Anonim Şirketlere ve diğer mülkiyet türlerine sahip kuruluşlara sunmaktadır. Şirket ayrıca bazı kurumlarda tavsiye niteliğinde denetimlerin organizasyonunu da sağlamaktadır.

Kim zorunlu denetimden geçmelidir?

Yasaya göre, zorunlu denetim tüm limited şirketlere değil, yalnızca orta ve büyük ölçekli girişimcilik konularına uygulanır. Başka bir deyişle, mikro ve küçük ölçekli girişimcilik konuları, yukarıda belirtilen amaç doğrultusunda her yıl bağımsız bir denetçi (harici denetim) tutma zorunluluğundan muaftır.

Mikro ve küçük ölçekli girişimcilik kapsamına hangi işletmeler girer?

21 Aralık 2018 tarihli ve 556 sayılı kararla Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, mikro, küçük, orta ve büyük ölçekli girişimcilik konularının aşağıdaki şekilde sınıflandırılması kriterlerini onaylamıştır:

Zorunlu mali denetimin aşamaları

1. Denetime hazırlık (planlama aşaması)

Bu aşama şartlı olarak iki bölüme ayrılabilir. İlk olarak denetçi bir denetim planı hazırlar, bunun için gereken süreyi, denetim ekibini belirler ve bilgi talep eder. Ayrıca “projeye giriş” sırasında aşağıdakiler hazırlanır:

1. Muhasebe alanlarına ve denetim ekibi üyelerine ait çalışma planı
2. Denetim programı

2. Verilerin toplanması ve analizi (denetimin yürütülmesi)

Bu aşamada, ilk belgelerin düzenlenmesi ve uygunluğu, mali muhasebe belgeleri ve kayıtlardaki işlemlerin mevzuata, düzenleyici belgelere, şirketin muhasebe politikasına ve hesaplamaların doğruluğuna uygunluğu incelenir. Daha sonra, mali tabloların güvenilirliği hakkında bir görüş oluşturmak amacıyla denetim belgeleri toplanır.

3. Denetim raporunun hazırlanması ve sunulması

İkinci aşamada, denetim süreci ve toplanan kanıtlara dayanarak, konuya ilişkin tüm önemli veriler analiz edilir, kuruluşun mali tablolarının güvenilirliği hakkında bir sonuç oluşturulur ve denetim raporu sunulur.

Hiç şüphesiz, denetim sürecinin temel amacı denetim raporunun elde edilmesidir. Denetim sonuçları ikiye ayrılabilir:

• Değiştirilmemiş denetim raporu – bu rapor, mali tabloların denetlenen yapının ekonomik faaliyetlerini ve finansal durumunu kapsamlı ve güvenilir bir şekilde yansıttığı durumlarda sunulur.
• Değiştirilmiş denetim raporu – bu rapor, mali tablolarda ciddi hatalar tespit edildiğinde ya da denetçi mali tabloları onaylayamadığında sunulur.

Denetim sırasında elde edilen bilgilerin ticari sır niteliği taşıdığı ve üçüncü şahıslara açıklanmadığı unutulmamalıdır.

Zorunlu Denetim Hizmetinin Maliyeti

Genel olarak, Zorunlu Denetim hizmetinin toplam maliyeti mevcut işin kapsamına bağlıdır. Ayrıca, fiyatı etkileyen diğer faktörler şunlardır:

• Kuruluşun faaliyet alanı
• Denetim için harcanan süre
• Finansal göstergeler
• Mali raporlama sürecine dahil edilen personel sayısı

Gönüllü Denetim

Bu denetim türü, bir şirketin veya kuruluşun isteği ve inisiyatifiyle düzenlenen bir incelemedir. Gönüllü denetim, Zorunlu Denetim ile aynı metodolojiye göre gerçekleştirilir. Amacı, denetçiden (bağımsız denetçiden) finansal raporların doğruluğuna dair bağımsız bir görüş almaktır. Zorunlu Denetimden farkı, yasal bir zorunluluk nedeniyle değil, doğrudan müşterinin talebi üzerine gerçekleştirilmesidir.

Vergi Denetimi

Vergi denetimi, ilgili lisansa sahip özel bir denetim şirketi ve devlet tarafından akredite edilmiş denetçiler tarafından, yasal mevzuatın gereklerine uygun olarak gerçekleştirilir.

Genel olarak, dış denetim şirketin muhasebe kayıtlarının en objektif şekilde değerlendirilmesini sağlar. Bu nedenle, kanıtlanmış vergi denetim yöntemlerini kullanan bağımsız uzmanların sürece dâhil edilmesi, işletmenin faaliyetlerinin doğruluğunu teyit etmeye veya aksine eksiklikleri ortaya çıkarmaya yardımcı olur.

Hızlı Denetim (Ekspres Denetim)

Hızlı denetim, Müşterinin talebi üzerine gerçekleştirilir. Genellikle, şirketin mali faaliyetleri ve vergi raporlamasının mevcut durumunu belirlemek ve olası vergi denetimi sonuçlarını tahmin etmek amacıyla düzenlenir. Bu denetim türü, diğer denetim türlerinden farklı olarak genellikle birincil belgelere daha az odaklanır ve esas olarak işletmenin genel performansının değerlendirilmesine, kabul edilen vergi ve muhasebe algoritmalarının incelenmesine yöneliktir.

Bu tür denetim sırasında, raporlama verilerinde ve vergi yükümlülükleri tutarında sapmalara yol açabilecek eksiklikler tespit edilir. Elde edilen bilgilere dayanarak müşteriye, tespit edilen eksiklikleri ve bunların giderilmesine yönelik önerileri içeren bir rapor sunulur.

“SME” Şirketi, tüm denetim türleri konusunda sizlere yüksek düzeyde profesyonel hizmetler sunmaktadır. Tüm müşteri bilgilerinin gizliliğini ve ifşa edilmemesini sağladığımızı özellikle vurgulamak isteriz..